Mường Hum là trung tâm của cả một vùng 8 xã phía Bắc huyện Bát Xát (Lào Cai). Con đường từ trung tâm thành phố Lào Cai tới Mường Hum chỉ quãng 45km, nơi đây khá biệt lập với bên ngoài bởi núi non trùng điệp bao quanh, tạo nên một thành trì tự nhiên vô cùng kiên cố. Để đến được Mường Hum phải băng qua vạt rừng thảo quả già với nhiều đoạn đèo dốc đẹp mê hồn, phía xa là những vạt ruộng bậc thang vàng óng vào mùa lúa chín và đẹp tựa một tấm gương trời vào mùa đổ ải.

Đi chợ Mường Hum ta luôn bắt gặp những bộ váy rực rỡ của người Giáy, Dao, Mông...

Ngay trung tâm xã là khu chợ nức tiếng gần xa. Với con suối Mường Hum đầy thơ mộng vắt qua, đây là nơi quy tụ, gặp gỡ, trao đổi hàng hóa nông sản của các đồng bào dân tộc, chẳng khác nào một kẻ chợ nơi sơn cước. Chợ họp định kỳ vào chủ nhật, đi chợ phiên ta luôn bắt gặp những bộ váy áo rực rỡ của người Giáy, Dao, Mông, Hà Nhì và cả người Hoa quy tụ nơi đây.

Không nổi tiếng như chợ tình Sa Pa hay chợ phiên Bắc Hà, nhưng Mường Hum được xem như một trong những chợ phiên hiếm hoi còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn bản sắc văn hóa của một phiên chợ vùng cao. Với những quán hàng đặc trưng như: Thắng cố, bánh mật, bánh tẻ, rượu thóc và còn có riêng một khu bày bán hàng thổ cẩm, đồ chạm bạc và các sản vật dùng cho cuộc sống hằng ngày.

Chợ phiên Mường Hum phô bày tất thảy những sắc thái của các dân tộc thiểu số cùng quần cư trên mảnh đất này. Chỉ riêng màu sắc trang phục cũng đã đủ làm mê hoặc lòng người. Không ít khách quốc tế đến đây đã được trải nghiệm cuộc sống cùng người dân bản địa để rồi đi từ ngạc nhiên, ngỡ ngàng đến thích thú và ấn tượng.

Cũng bởi vẻ đẹp đầy chất thơ mà ngôi chợ bên con suối Mường Hum vô tình đã trở thành nơi tự tình của biết bao đôi trai gái. Họ hẹn nhau bên suối, ôn lại quãng đường đã qua, tìm kiếm những mảnh ghép còn thiếu trong trái tim tự do, hay chỉ đơn giản là để những cô gái khoe váy áo, ai nấy đều đẹp tựa nàng công chúa thượng ngàn mà ngày thường được ẩn đi dưới nét đẹp mộc mạc và khắc khổ. Và những chàng trai thổi lên điệu khèn, điệu sáo chất chứa chí khí muốn đạp bằng cả núi trời giống như cha ông của mình trong quá khứ đấu tranh vì tự do thời xưa cũ.

Dù cho việc đi lại còn khó khăn, đường đến Mường Hum vẫn đưa ta đến một vùng hoa mộng, với những sắc màu văn hóa dân tộc đặc sắc luôn được gìn giữ giống như con suối nguồn đang ngày đêm bồi đắp tạo nên vẻ đẹp đặc trưng cho mảnh đất này./.