Nghi lễ chọn hướng kiêng của người Tày

Trong kho tàng văn hóa của đồng bào Tày ở Lào Cai có tới 6 di sản đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Then Tày, Khắp Nôm, kéo co, xòe Tà Chải, lễ hội xuống đồng và nghi lễ chỉ hướng kiêng. Trong đó, chỉ hướng kiêng là một nghi lễ độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc Tày, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2019.

Mỗi năm, người Tày chọn ra một hướng kiêng khác nhau. Ví dụ, năm nay chọn hướng Bắc, năm sau chọn hướng Tây… với mong muốn trong năm luôn có sự phát triển của thôn, bản và người dân. Hiện nay, chỉ còn người Tày ở xã Làng Giàng (huyện Văn Bàn) vẫn giữ được tập quán này và duy trì tổ chức hằng năm.

Điệu múa bát trong phần hội sau nghi lễ chọn hướng kiêng.

Nghi lễ chọn hướng kiêng được người Tày tổ chức vào sáng mùng một Tết để chọn hướng tốt cho người dân của cả làng. Đây là nghi lễ của cộng đồng, toàn thể người dân đều tuân thủ theo hướng kiêng, dưới sự chủ trì của 3 thầy mo, quan trọng nhất là thầy mo chọn hướng kiêng và thầy mo cúng thần thổ địa, thầy mo cúng trong lễ hội xuống đồng.

Lễ vật gồm 1 thanh kiếm sắt, 1 tập giấy tiền vàng, bó hương, 2 chén nước chè, 12 chén rượu. Các thầy mo cùng với chủ hộ đến khu ruộng trung tâm của thôn tìm chọn hướng. Cả 3 thầy cùng toàn thể người dân dâng hương tại khu ruộng trung tâm của thôn dâng hương, chè, thuốc và giấy tiền vàng cho thần linh, thổ địa của làng.

Theo tập quán của đồng bào Tày, hướng được chọn tính theo năm chẵn - năm lẻ, tất cả có 4 hướng theo trục đông - tây và nam - bắc. Nếu năm chẵn thì chính hướng kiêng của thôn là theo trục nam - bắc; năm lẻ chính hướng kiêng của thôn là theo trục đông - tây, người Tày tìm chọn hướng theo chiều ngược  kim đồng hồ. Năm nào biết hướng kiêng của năm đó.

Khi đã chọn được hướng kiêng, cả thôn năm đó không ai được làm nhà quay về hướng đó, kể cả chuồng gà hoặc chuồng lợn, khi đi rừng cũng kiêng đi về hướng kiêng đã chọn. Cụ thể năm 2020, người Tày kiêng hướng nam, đến năm 2021, người Tày kiêng hướng bắc… Vì thế, trong năm những gia đình nào ở trong thôn, xã dựng nhà mới, làm chuồng gia súc, mọi việc trọng đại của thôn không được chọn quay mặt về hướng kiêng.

Trong nghi lễ chọn hướng kiêng ở xã Làng Giàng năm 2020, thầy mo khấn rằng: Ba mươi ngày mới là một tháng, mười hai tháng mới là một năm, hết năm cũ sang năm mới. Hôm nay, con cháu người Tày không bỏ phong tục của người xưa truyền lại, khởi hành bước ra đồng, ra đường đi lại. Thay mặt bà con người Tày trong xã Làng Giàng, những người làm ông mo, then đi khởi hành, chào ông Tam Sà, Thuyết Tả, xin phù hộ cho con cháu mo, then sang năm mới có sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt, mọi sự bình yên, các cụ trường thọ, các cháu ngoan ngoãn, lớn nhanh, thành đạt…

Sau khi chọn hướng kiêng, người dân mở hội thi bắn nỏ ngay tại khu ruộng trung tâm, sau đó trở về nhà thầy mo tổ chức Khắp Nôm, múa xòe, đánh trống để mừng cho năm mới mọi điều tốt lành.

Theo LCĐT (http://baolaocai.vn/van-hoa-van-nghe/nghi-le-chon-huong-kieng-cua-nguoi-tay-z8n2020080514495037.htm)

Tin Liên Quan

Sắp diễn ra chương trình nghệ thuật - giao lưu văn hóa “Ánh trăng sông Hồng - thơ tết Trung thu Việt - Trung”

Hoạt động trao tặng sách và chương trình nghệ thuật - giao lưu văn hóa “Ánh trăng sông Hồng - thơ tết Trung thu Việt - Trung” năm 2024 sẽ diễn ra tại Lào Cai vào ngày 12/9.

Dự án tu bổ, tôn tạo di tích dinh Hoàng A Tưởng dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2024

Đến nay, dự án đã hoàn thành khoảng 90% khối lượng công việc và đang tập trung thực hiện sơn tường, lát sân tầng 1, sân phía sau… và dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2024.

[Ảnh] Ấn tượng Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc huyện Văn Bàn 2024

Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc huyện Văn Bàn năm 2024 đang diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao hấp dẫn, thu hút hàng nghìn người dân và du khách thập phương, tạo nên không khí sôi động, náo nhiệt, khiến kỳ nghỉ lễ thêm phần ý nghĩa.

[Ảnh] Đặc sắc mâm cỗ tại Hội thi ẩm thực

Hội thi ẩm thực là một trong những hoạt động hấp dẫn tại Ngày hội văn hóa - thể thao các dân tộc huyện Văn Bàn. Hội thi thu hút 21 đội thi đến từ các xã, thị trấn trên địa bàn huyện tham gia, với thành viên là những người có tay nghề nấu ăn ngon và am hiểu về ẩm thực truyền thống của địa phương.

Thổ cẩm và sản phẩm du lịch ở Lào Cai

Ở Lào Cai, thổ cẩm phong phú cả về loại hình, chất liệu và nghệ thuật. Thổ cẩm là nguồn lực, chất liệu xây dựng sản phẩm du lịch, có sức hút đặc biệt đối với du khách.

Trăm năm kể chuyện nghề Rèn