Theo IPCC, biến đổi khí hậu do con người gây ra đã và đang ảnh hưởng đến nhiều hiện tượng thời tiết và khí hậu cực đoan ở tất cả các khu vực trên thế giới. Các nhà khoa học cũng đang quan sát những thay đổi trong toàn bộ hệ thống khí hậu trái đất: trong khí quyển, trong đại dương, trên biển băng và trên các lục địa. Nhiều thay đổi trong số này là chưa từng có và một số đã xảy ra, trong khi những thay đổi khác - chẳng hạn như mực nước biển tiếp tục dâng - đã "không thể đảo ngược" trong nhiều thế kỷ, nếu không muốn nói là hàng thiên niên kỷ tới.

Nhiệt độ trái đất đang tiếp tục gia tăng. (Ảnh minh họa: Khánh Linh)

Sự nóng lên toàn cầu là do con người

Báo cáo được tổng hợp bởi 234 nhà khoa học từ 66 quốc gia, chỉ ra rằng ảnh hưởng của con người đã làm khí hậu nóng lên với tốc độ chưa từng có trong ít nhất 2.000 năm.

Vào năm 2019, nồng độ CO2 trong khí quyển ở mức cao nhất trong vòng ít nhất 2 triệu năm qua, trong khi nồng độ khí mêtan và nitơ oxit cao nhất trong khoảng thời gian 800.000 năm qua.

Ngoài ra, nhiệt độ trên bề mặt trái đất đã tăng nhanh hơn kể từ năm 1970 so với bất kỳ khoảng thời gian 50 năm nào khác trong ít nhất 2.000 năm qua. Ví dụ, nhiệt độ của thập kỷ gần đây nhất (2011 – 2020) vượt quá nhiệt độ của thời kỳ ấm áp gần đây nhất, khoảng 6.500 năm trước.

Đồng thời, mực nước biển trung bình toàn cầu đã tăng nhanh hơn kể từ năm 1900 so với bất kỳ thế kỷ nào trước đó, trong ít nhất 3.000 năm.

Báo cáo của các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính do các hoạt động của con người là nguyên nhân gây ra hiện tượng ấm lên khoảng 1,1°C trong khoảng thời gian từ năm 1850 – 1900. Nghiên cứu cho thấy rằng, trung bình trong 20 năm tới, nhiệt độ toàn cầu sẽ đạt hoặc vượt quá 1,5°C.

Thời gian không nhiều nhưng vẫn còn để hành động

Theo các chuyên gia IPCC, vẫn còn thời gian để hạn chế biến đổi khí hậu. Việc giảm phát thải CO2 và các khí nhà kính khác một cách mạnh mẽ và lâu dài có thể nhanh chóng cải thiện chất lượng không khí và trong vòng 20 – 30 năm, nhiệt độ toàn cầu có thể ổn định.

Các nhà khoa học của IPCC cảnh báo rằng sự nóng lên toàn cầu 2°C sẽ bị vượt quá trong thế kỷ 21. Hơn nữa, việc đạt được các mục tiêu của Thỏa thuận Paris 2015 sẽ “ngoài tầm với” trừ khi việc giảm phát thải CO2 và các khí nhà kính khác được thực hiện nhanh chóng và sâu rộng trong những thập kỷ tới.

Đánh giá dựa trên dữ liệu về diễn biến sự nóng lên toàn cầu trong lịch sử, cũng như những tiến bộ trong hiểu biết khoa học về phản ứng của hệ thống khí hậu đối với khí thải do con người tạo ra.

Bà Valérie Masson-Delmotte, đồng chủ tịch Nhóm công tác I của IPCC cho biết: Rõ ràng trong nhiều thập kỷ qua, khí hậu trái đất đang thay đổi và vai trò ảnh hưởng của con người đối với hệ thống khí hậu là không thể bàn cãi. Tuy nhiên, bà lưu ý rằng báo cáo mới "cũng phản ánh những tiến bộ lớn trong thống kê khoa học, tức là hiểu được vai trò của biến đổi khí hậu trong việc tăng cường các sự kiện thời tiết và khí hậu cụ thể.

Những thay đổi cực đoan

Các nhà khoa học cho biết rằng các hoạt động của con người ảnh hưởng đến tất cả các thành phần chính của hệ thống khí hậu, một số phản ứng trong nhiều thập kỷ và một số phản ứng khác trong nhiều thế kỷ. Họ cũng chỉ ra rằng bằng chứng về những thay đổi quan sát được trong các hiện tượng cực đoan như: sóng nhiệt, lượng mưa dữ dội, hạn hán, xoáy thuận nhiệt đới, và sự phân bổ của chúng đối với ảnh hưởng của con người, đã tăng lên.

Thêm vào đó, theo các nhà khoa học, nhiều thay đổi trong hệ thống khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn liên quan trực tiếp đến sự gia tăng hiện tượng nóng lên toàn cầu. Những thay đổi này bao gồm: sự gia tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng khắc nghiệt, các đợt nắng nóng trên biển và lượng mưa lớn, hạn hán nông nghiệp và sinh thái ở một số vùng, tỷ lệ các xoáy thuận nhiệt đới dữ dội, cũng như giảm băng biển, tuyết phủ và băng vĩnh cửu ở Bắc Cực.

Báo cáo của các nhà khoa học cũng làm rõ rằng trong khi các yếu tố tự nhiên sẽ giảm thiểu những thay đổi do con người tạo ra, đặc biệt là trong khu vực và trong ngắn hạn, chúng sẽ ít ảnh hưởng đến sự nóng lên toàn cầu trong dài hạn.

Biến đổi khí hậu gây ra lũ lụt, làm sạt lở đất, ảnh hưởng nặng nề tới sản xuất nông nghiệp. (Ảnh minh họa: Khánh Linh)

Một thế kỷ thay đổi đối với tất cả các khu vực

Các chuyên gia của IPCC dự đoán rằng trong những thập kỷ tới, biến đổi khí hậu sẽ gia tăng ở tất cả các khu vực. Trái đất nóng lên 1,5°C sẽ gây ra các đợt nắng nóng, mùa nóng kéo dài hơn và mùa lạnh ngắn ngày càng thường xuyên hơn. Ở mức 2°C của hiện tượng ấm lên toàn cầu, nhiệt độ cực cao có nhiều khả năng đạt đến ngưỡng dung sai quan trọng đối với nông nghiệp và sức khỏe.

Tuy nhiên, không chỉ là nhiệt độ, biến đổi khí hậu còn ảnh hưởng tới những lĩnh vực khác như tăng cường sản xuất tự nhiên của nước - chu trình nước, dẫn đến lượng mưa lớn hơn, kèm theo lũ lụt, cũng như hạn hán khốc liệt hơn ở nhiều khu vực.

Về chế độ mưa, ở các vĩ độ cao, lượng mưa được dự báo sẽ tăng lên, trong khi lượng mưa được dự báo sẽ giảm ở phần lớn các vùng cận nhiệt đới. Báo cáo cảnh báo những thay đổi trong chế độ mưa gió mùa sẽ khác nhau tùy theo khu vực.

Ngoài ra, các khu vực ven biển sẽ phải hứng chịu nước biển dâng liên tục trong suốt thế kỷ 21, điều này sẽ góp phần gây ra lũ lụt ven biển thường xuyên và nghiêm trọng hơn ở các vùng trũng thấp và xói mòn bờ biển.

Các hiện tượng mực nước biển cực đoan, vốn trước đây cứ 100 năm mới xảy ra một lần, thì có thể xảy ra hàng năm vào đầu thế kỷ này.

Báo cáo cũng cho biết sự ấm lên tiếp tục sẽ làm gia tăng tốc độ tan của lớp băng vĩnh cửu, cũng như giảm lượng tuyết phủ theo mùa, các sông băng và chỏm băng tan chảy, và mất đi lượng băng biển Bắc Cực vào mùa hè.

Những thay đổi trong đại dương, bao gồm sự ấm lên, tần suất sóng nhiệt biển tăng lên, axit hóa đại dương và giảm nồng độ ôxy, ảnh hưởng đến cả hệ sinh thái đại dương và những người sống phụ thuộc vào chúng sẽ tiếp tục xảy ra trong ít nhất phần còn lại của thế kỷ.

Các chuyên gia cảnh báo rằng các khía cạnh của biến đổi khí hậu có thể được phóng đại ở các thành phố, bao gồm nắng nóng, lũ lụt do mưa lớn và mực nước biển dâng cao ở các thành phố ven biển.

Ngoài ra, các nhà khoa học của IPCC cũng nêu rõ không thể loại trừ các kết quả khó xảy ra, chẳng hạn như sự sụp đổ của tảng băng hoặc những thay đổi đột ngột trong lưu thông đại dương.

Hạn chế biến đổi khí hậu

Theo các nhà khoa học, để ổn định khí hậu, cần phải giảm mạnh, nhanh chóng và bền vững lượng phát thải khí nhà kính và đạt được mức phát thải CO2 ròng bằng không. Ông Panmao Zhai, đồng Chủ tịch nhóm công tác I của IPCC, cho biết việc hạn chế các khí nhà kính khác và các chất ô nhiễm trong khí quyển, đặc biệt là khí mêtan, có thể có những tác động có lợi đối với sức khỏe và khí hậu.

Báo cáo giải thích rằng, từ góc độ khoa học vật lý, việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu do con người tạo ra ở một mức độ nhất định đòi hỏi phải hạn chế lượng khí thải CO2 tích lũy, để đạt được ít nhất là không phát thải CO2 ròng và giảm đáng kể lượng phát thải của các khí nhà kính khác.

Các nhà khoa học của IPCC nhấn mạnh việc giảm phát thải khí mêtan một cách mạnh mẽ, nhanh chóng và lâu dài cũng sẽ giúp hạn chế hiệu ứng nóng lên do giảm ô nhiễm không khí./.

https://dangcongsan.vn/the-gioi/nhung-van-de-toan-cau/su-nong-len-toan-cau-dang-tang-len-voi-toc-do-chua-tung-co-587725.html