Quan hệ đối thoại ASEAN - Ấn Độ bắt đầu từ năm 1992 và nâng lên thành quan hệ đối thoại đầy đủ từ tháng 12/1995. Tại Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm ASEAN - Ấn Độ tại Niu Đê-li năm 2012, các nhà lãnh đạo đã quyết định nâng quan hệ lên đối tác chiến lược. Cho đến nay, hai bên đã thiết lập 30 cơ chế đối thoại, bao gồm Cấp cao, 7 cuộc họp cấp Bộ trưởng.
Với chính sách “Hành động hướng Đông” của mình, Ấn Độ đang ngày càng tăng cường quan hệ với các nước Đông Nam Á. Năm 2017, ASEAN và Ấn Độ kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ đối thoại, 15 năm hình thành cơ chế cấp cao giữa hai bên, 5 năm đối tác chiến lược. Nhiều hoạt động kỷ niệm đã, đang sắp diễn ra, mới nhất là Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm vào ngày 25 - 26/1/2018 tại Niu Đê-li.
Quan hệ ASEAN - Ấn Độ tiếp tục đạt được nhiều tiến triển trên cả 3 trụ cột chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội. Triển khai Kế hoạch Hành động giai đoạn 2016-2020, đến nay đã có 67/130 biện pháp đã và đang được triển khai (18 biện pháp về chính trị an ninh, 22 về kinh tế, 20 về văn hóa xã hội và 07 về các lĩnh vực đa ngành), đạt tỷ lệ 50,5%.
Về hợp tác chính trị - an ninh, Ấn Độ tái khẳng định ASEAN là trung tâm trong chính sách Hành động hướng Đông, cam kết sâu hơn và hành động thiết thực hơn với khu vực chia sẻ quan điểm ASEAN về xây dựng cấu trúc khu vực dựa trên luật lệ mở, toàn diện, cân bằng, tiếp tục coi kết nối toàn diện với ASEAN là một trọng tâm thông qua việc bước đầu triển khai khoản tín dụng 1 tỷ đô la Mỹ cho các dự án kết nối, đề xuất lập Nhóm đặc trách ASEAN - Ấn Độ về kết nối, tăng thêm 50 triệu đô la Mỹ cho Quỹ Hợp tác ASEAN - Ấn Độ... Ngoài ra, Ấn Độ tăng cường gắn kết chiến lược “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và mở” của Nhật Bản với chính sách Hành động hướng Đông của Ấn Độ, tăng cường các khuôn khổ hợp tác ba bên với Mỹ, Austraslia và các nước khác nhằm bảo đảm một trật tự dựa trên luật lệ ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Về hợp tác kinh tế, kim ngạch song phương đã tăng gần 2,5 lần trong 10 năm qua, đạt gần 76 tỷ USD năm 2017. ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Ấn Độ và Ấn Độ là đối tác thương mại đứng thứ 6 của ASEAN. Dòng vốn đầu tư giữa hai bên đã đạt 110 tỷ USD kể từ năm 2000 (trong đó đầu tư từ ASEAN là hơn 70 tỷ USD; đầu tư từ Ấn Độ đạt hơn 40 tỷ USD). Ấn Độ đang triển khai Quỹ Phát triển dự án trị giá 75 triệu đô la Mỹ để hỗ trợ các doanh nghiệp Ấn Độ đầu tư vào các nước Cam-pu-chia, Lào, Mi-an-ma và Việt Nam (CLMV)...
Về hợp tác văn hóa - xã hội, đây là lĩnh vực hợp tác năng động nhất giữa ASEAN và Ấn Độ. Nhiều hoạt động hợp tác văn hóa và giao lưu nhân dân tiếp tục diễn ra thường niên/định kỳ như: Chương trình trao đổi sinh viên ASEAN-Ấn Độ, Khóa đào tạo về ngoại giao cho các nhà ngoại giao ASEAN, Hội thảo quốc tế về các kết nối nền văn minh giữa ASEAN và Ấn Độ, Chương trình Trao đổi Truyền thông Ấn Độ, Chương trình Trao đổi Nông dân trẻ ASEAN-Ấn Độ và Mạng lưới Nghiên cứu (Think-tanks) ASEAN-Ấn Độ. Trong năm 2016, Ấn Độ mới đưa ra Chương trình Học bổng thiện chí ASEAN - Ấn Độ nhằm thúc đẩy thiện chí và hiểu biết văn hóa, đài thọ cho 10 sinh viên ASEAN tham gia vào chương trình hè 3 tháng tại Đại học Jawajarlan Nehru.
Về Biển Đông, Ấn Độ ủng hộ tự do hàng hải, hàng không và thương mại không bị cản trở; giải quyết bất đồng thông qua các biện pháp hòa bình, bao gồm tôn trọng các tiến trình pháp lý và ngoại giao, phù hợp với luật pháp quốc tế trong đó có UNCLOS 1982; tất cả các bên liên quan tranh chấp ở Biển Đông tuân thủ các nguyên tắc thực thi DOC và nỗ lực để sớm hoàn tất COC trên cơ sở đồng thuận.
Việc Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Đoàn đại biểu Cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN - Ấn Độ và dự Lễ kỷ niệm lần thứ 69 Ngày Cộng hòa Ấn Độ diễn ra trong bối cảnh quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, đang có những bước tiến triển quan trọng, nhất là sau khi hình thành khuôn khổ quan hệ Đối tác toàn diện và các chuyến thăm song phương của Lãnh đạo Cấp cao hai nước. Khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam luôn coi trọng tăng cường quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Ấn Độ; tăng cường các lĩnh vực hợp tác then chốt đang phát triển tốt đẹp giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN - Ấn Độ lần này với chủ đề “Chia sẻ giá trị, cùng chung vận mệnh” là cơ hội thuận lợi để Việt Nam duy trì đà phát triển quan hệ với Ấn Độ, thể hiện vai trò tích cực điều phối quan hệ ASEAN-Ấn Độ. Góp phần thắt chặt và củng cố tinh thần đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò trung tâm của Hiệp hội, kién tạo môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững của từng nước và của cả khu vực; đồng thời nâng cao hình ảnh Việt Nam tiếp tục đổi mới, tham gia chủ động, tích cực và có trách nhiệm vào các nội dung hợp tác và định hướng tương lai quan hệ ASEAN- Ấn Độ./.
