Ông Trương Xuân Cừ. Ảnh: VGP/Lê Sơn

Ban Chỉ đạo Tây Bắc là cơ quan giúp Đảng và Nhà nước tham mưu, đề xuất về cơ chế, chính sách cùng các giải pháp cần chỉ đạo để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội,  liên kết vùng trong phát triển KT-XH, mà mục tiêu cao nhất là xóa đói, giảm nghèo nhanh và bền vững. Ông Trương Xuân Cừ, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Bắc đã dành cho PV cuộc trả lời phỏng vấn về những vấn đề này.

Thưa ông, xin ông cho biết một số kết quả nổi bật trong hoạt động của Ban Chỉ đạo Tây Bắc thời gian qua?

Ông Trương Xuân Cừ: Trên cơ sở nghiên cứu, nắm chắc đặc điểm tình hình, tính chất đặc thù của vùng Tây Bắc và từng địa phương trong vùng, Ban Chỉ đạo Tây Bắc đã lựa chọn các vấn đề trọng tâm trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, công tác dân tộc, tôn giáo và xây dựng hệ thống chính trị để tham mưu, kiến nghị, đề xuất các giải pháp quản lý với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan, các tỉnh trong vùng xây dựng các đề án, cơ chế chính sách, giải pháp nhằm giải quyết những vấn đề vừa có tính cấp thiết, vừa có tính cơ bản, lâu dài, giúp các địa phương trong vùng tháo gỡ khó khăn, khai thác các tiềm năng, lợi thế, tạo bước phát triển bền vững.

Hàng năm, Ban Chỉ đạo đều xác định nhiệm vụ trọng tâm, chủ đề công tác của năm cần tập trung thực hiện nhằm góp phần phát triển nhanh và bền vững vùng Tây Bắc.

Từ năm 2009 đến năm 2013, Ban Chỉ đạo Tây Bắc triển khai nhiều nhiệm vụ liên quan đến phát triển KT-XH trong vùng. Trong đó, nổi bật là tập trung đột phá vào ba lĩnh vực phát triển mạnh hệ thống cơ sở hạ tầng; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; thực hiện an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo.

Năm 2011, với chủ đề “Củng cố hệ thống chính trị cơ sở”, Ban đã tổ chức khảo sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở, nhất là ở vùng biên giới, vùng đặc biệt khó khăn. Năm 2012, tổ chức xây dựng, hoàn thiện Đề án củng cố, tăng cường đội ngũ cán bộ dân tộc Mông trong hệ thống chính trị các xã địa bàn trọng yếu vùng Tây Bắc giai đoạn 2014 - 2018, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt...

Năm 2013, với chủ đề “Xúc tiến đầu tư và An sinh xã hội”, Ban đã phối hợp với một số bộ, ngành, địa phương tổ chức thành công Hội nghị xúc tiến đầu tư và an sinh xã hội vùng Tây Bắc tại tỉnh Tuyên Quang và Hội nghị chuyên đề “Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và thu hút các dự án ODA, NGO vào vùng Tây Bắc” tại tỉnh Phú Thọ.

Năm 2014, đánh dấu 10 năm xây dựng và phát triển của Ban Chỉ đạo Tây Bắc, Ban đã lựa chọn, xác định chủ đề công tác là “Liên kết phát triển du lịch - động lực phát triển kinh tế vùng Tây Bắc” và tổ chức thành công Hội nghị liên kết phát triển du lịch và gặp gỡ Đoàn ngoại giao đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (với sự tham gia của 35 đoàn ngoại giao quốc tế).

Bên cạnh đó, Ban đã tham mưu tổ chức công tác xúc tiến đầu tư; xây dựng các cơ chế, chính sách thu hút đầu tư, phát huy tiềm năng, lợi thế của vùng trên các lĩnh vực nông, lâm nghiệp, du lịch, thủy sản, khai khoáng, thủy điện; liên kết phát triển vùng. Nhiều đề án, cơ chế chính sách đã tạo cơ hội, điều kiện thuận lợi, tăng thêm nguồn lực cho các địa phương đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế - xã hội, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân, góp phần đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia như: Quyết định số 85/2010/QĐ-TTg về việc một số chính sách hỗ trợ học sinh bán trú và trường phổ thông dân tộc bán trú; Quyết định số 2123/QĐ-TTg, ngày 22/11/2010 phê duyệt đề án phát triển giáo dục đối với các dân tộc rất ít người giai đoạn 2010 - 2015; Quyết định số 1379/QĐ-TTg năm 2013 về phát triển giáo dục, đào tạo và dạy nghề các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc và các huyện phía Tây tỉnh Thanh Hóa, tỉnh Nghệ An giai đoạn 2013- 2020; chính sách cho việc ổn định dân cư tại Mường Lát (Thanh Hóa), Mường Nhé (Điện Biên) và nhiều cơ chế, chính sách quan trọng khác.

Về an sinh xã hội: Từ năm 2009 đến nay, Ban Chỉ đạo Tây Bắc đã chủ trì, phối hợp tổ chức nhiều hoạt động như: các hội nghị, diễn đàn xúc tiến đầu tư, an sinh xã hội, giao lưu với các chủ đề “Chung tay cùng Tây Bắc và các huyện nghèo”, “Góp sức cùng đồng bào Tây Bắc”… các địa phương vùng Tây Bắc đã nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ về vật chất của nhiều đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp, giúp cho địa phương, đồng bào nghèo vùng Tây Bắc có thêm nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo.

Đâu là những vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo Tây Bắc, thưa ông?

Ông Trương Xuân Cừ: Ban Chỉ đạo Tây Bắc là cơ quan mới thành lập, chưa có tiền lệ; cơ chế hoạt động chưa rõ ràng. Nguồn lực cho thực hiện nhiệm vụ còn bất cập. Trong công tác phối hợp, có lúc còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố làm giảm hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.

Đội ngũ cán bộ chuyên trách của Ban mỏng, chất lượng còn hạn chế, rất khó điều động cán bộ trẻ có năng lực từ Trung ương và các địa phương về Ban Chỉ đạo. Ban Chỉ đạo không có cơ quan ngành dọc ở địa phương; địa bàn vùng Tây Bắc rộng, vì vậy khó khăn trong công tác nắm tình hình cơ sở, tham mưu giúp việc cho Ban Chỉ đạo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.

Để Ban Chỉ đạo Tây Bắc ngày càng hiệu quả, đi vào chiểu sâu, trước mắt, cần bám sát và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được quy định tại Quy định số 96; cụ thể hóa hơn nữa nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo và Cơ quan Thường trực; củng cố, kiện toàn bộ máy tổ chức; tăng cường thêm chuyên viên ở các bộ, ngành Trung ương và các tỉnh trong vùng về công tác tại Ban.

Trong thực hiện nhiệm vụ, Ban Chỉ đạo cần xác định được nhiệm vụ trọng tâm trong từng năm; tiếp tục tham mưu xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù cho vùng theo từng lĩnh vực. Thực hiện tốt chương trình phối hợp công tác với các bộ, ban, ngành Trung ương có liên quan; nâng cao năng lực công tác của đội ngũ cán bộ lãnh đạo và chuyên viên của Cơ quan Thường trực.

Chính phủ đã có chương trình triển khai khoa học công nghệ quốc gia phục vụ phát triển vùng Tây Bắc. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để chương trình này thực sự phát huy tác dụng, hiệu quả góp phầnchuyển đổi nhận thức và từng bước nâng cao đời sống của người dân? 

Ông Trương Xuân Cừ: Từ năm 2012, Ban Chỉ đạo Tây Bắc và Đại học Quốc gia phối hợp triển khai Chương trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp nhà nước phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc. Đây là chương trình nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, được Chính phủ quan tâm chỉ đạo để giúp các tỉnh trong vùng đưa khoa học công nghệ vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và bảo vệ môi trường sinh thái.

Sản phẩm khoa học và công nghệ chủ yếu nhằm sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, phát huy, bảo tồn các giá trị văn hóa, nâng cao hiệu quả kinh tế, tạo ra các sản phẩm hàng hóa; phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh; hệ thống giải pháp khoa học công nghệ phụ vụ quản lý tổng hợp, hoạch định chính sách phát triển vùng Tây Bắc; một số giải pháp khoa học công nghệ phát triển sản phẩm hàng hóa từ nông sản, nguyên vật liệu đặc thù của vùng; phát triển giao thông, thông tin phục vụ phát triển bền vững, đảm bảo quốc phòng an ninh. Các giải pháp khoa học công nghệ: khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên, khoáng sản, năng lượng, thích ứng và chống chọi với tai biến thiên nhiên…

Việc triển khai các đề tài được thực hiện đảm bảo theo quy định; quy trình chặt chẽ. Khi các đề tài không đạt yêu cầu, trách nhiệm thuộc về Ban Chủ nhiệm đề tài và chủ đầu tư.

Là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, nhưng Tây Bắc vẫn nghèo nhất cả nước, giải pháp chúng ta đã nói nhiều. Vậy theo ông, đâu là những giải pháp căn cơ, bền vững để khắc phục cái đói, cái nghèo nơi đây?

Ông Trương Xuân Cừ: Để Tây Bắc thực sự phát triển tương xứng với tiềm năng của vùng và nâng cao hiệu quả công tác xóa đói, giảm nghèo, cần tiếp tục thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc, nhằm tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các tỉnh trong vùng và cả vùng với các khu vực kinh tế phát triển của cả nước, trong đó cần tập trung vào một số mục tiêu chiến lược.

Cụ thể là đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc một cách bền vững, trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế của vùng như: nông, lâm nghiệp, công nghiệp chế biến, du lịch, dịch vụ. Trong đó, phải có bước đột phá trong phát triển nông lâm nghiệp như ứng dụng khoa học công nghệ vào phát triển nông, lâm, ngư nghiệp, tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Mở rộng và thực hiện có hiệu quả các chương trình, dự án, các chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội mang tính đặc thù miền núi, vùng cao; tăng cường hỗ trợ các chính sách an sinh xã hội trong vùng; nâng cao đời sống của người dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số, từng bước thu hẹp khoảng cách giữa miền núi và miền xuôi.

Phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh, gắn liền với bảo tồn, phát triển bản sắc văn hóa dân tộc, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới bền vững trên địa bàn Tây Bắc.

Với vị trí cửa ngõ tiếp giáp Trung Quốc và Lào, thời gian tới, ngoài việc tiếp tục thực hiện hoạt động tín dụng và tín dụng chính sách qua Ngân hàng Chính sách xã hội, công tác an sinh xã hội trong vùng và các chương trình trọng điểm; ngành Ngân hàng cần phát huy kết quả đã đạt được trong việc hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào nghèo trong vùng thời gian qua, tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn với các doanh nghiệp cả nước, mở rộng và đầu tư có hiệu quả để phát triển kinh tế cửa khẩu, xuất nhập khẩu hàng với các nước láng giềng trong khu vực, nhằm phát huy lợi thế của vùng, chung tay giúp đỡ đồng bào Tây Bắc, để Tây Bắc phát triển ngày một bền vững.

Cảm ơn ông!