Hoa đỗ quyên trong Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Không giống nhiều loài cây khác, đỗ quyên thường chỉ sống ở những dãy núi cao giá lạnh, nơi có độ cao trên 1.500 m so với mực nước biển. Sống ở nơi có điều kiện khắc nghiệt nhưng loài cây này lại có sức sống mãnh liệt. Để thích nghi với độ cao và nơi có gió thổi mạnh, đỗ quyên thường mọc thấp và xòe tán rộng, cây cao nhất chỉ khoảng 15 m, bộ rễ phát triển mạnh bám chặt vào vách đá, xuyên sâu vào lòng đất giúp cây không bị bật gốc khi gió bão. Vào mùa khô, lá đỗ quyên như quắt lại chống chọi với tình trạng khô hạn. Khi đó, tất cả nguồn dinh dưỡng được tập trung để nuôi những chùm hoa lớn dần. Từ khi nụ hoa đỗ quyên bắt đầu nhú đến khi bung nở có khi kéo dài tới mấy tháng, qua cả mùa đông giá lạnh.

Khi mùa xuân đến theo quy luật của đất trời cũng là lúc đỗ quyên bung nở trên khắp đại ngàn. Đỗ quyên có hàng chục loài khác nhau, còn về màu sắc cũng đa dạng từ trắng, đỏ, hồng, vàng, phớt tím… Đỗ quyên mọc trên đại ngàn Bát Xát hay trên núi Phan Si Păng đẹp nhất là loài đỗ quyên cành thô màu đỏ thắm và đỗ quyên quang trụ màu trắng tinh khiết. Đây là 2 loài đỗ quyên đại thụ, có những cây cổ thụ rêu phong hàng trăm năm tuổi, mọc ra những chùm hoa to. Khi cả cây đỗ quyên nở rộ tạo thành ngọn đuốc hoa bừng sáng giữa núi rừng. Năm 2014, quần thể đỗ quyên cành thô quý hiếm 200 - 300 năm tuổi trong Vườn Quốc gia Hoàng Liên (Sa Pa) đã được công nhận là Cây di sản Việt Nam.

Hoa đỗ quyên nở trên núi Ky Quan San (Bát Xát).

Những ngày sau Tết Nguyên đán 2020, Vàng A Tủa, chàng trai làm nghề dẫn khách leo núi ở vùng cao Bát Xát khoe những bức ảnh tuyệt đẹp về rừng đỗ quyên đỏ đang khoe sắc trên núi Nhìu Cồ San. Tuy nhiên chỉ ngắm hoa đỗ quyên qua ảnh thì chưa thể tận hưởng hết vẻ đẹp của loài hoa này. Những chùm hoa đỗ quyên đỏ thắm như lời mời gọi du khách đến khám phá, trải nghiệm. Đỗ quyên nở ở nơi gian khó và là sự thử thách quyết tâm của du khách vượt qua gian khó chinh phục các đỉnh núi cao mới có thể chiêm ngưỡng hết vẻ đẹp tuyệt vời của loài hoa này.

Sau hành trình leo núi mệt nhoài, tôi ngước nhìn lên bất chợt gặp sắc đỏ rực hoặc màu trắng tinh khôi của những chùm đỗ quyên giữa sương mù, bỗng dưng bao cảm giác mệt mỏi như tan biến, thay vào đó là cảm xúc khó diễn tả trước vẻ đẹp của hoa. Không một chút bụi bặm, không một chút ồn ào, những chùm hoa khẽ lay động trong sương mây. Đỗ quyên quả thực xứng đáng là “nữ hoàng” của các loài hoa rừng bởi vẻ đẹp vừa hoang dại, vừa kiêu sa, kiều diễm. Bung nở giữa đại ngàn, những bông đỗ quyên khoe sắc cả tuần, thậm chí cả tháng mới rơi xuống mặt đất tạo thành những thảm hoa trong rừng già. Du khách qua đây xin hãy nhẹ bước chân, đừng làm đau những cánh hoa vẫn còn tươi sắc.